Miód

Miód - poniżej masz fragment, a tu całość>>>

Miód jest to słodki i lepki płyn produkowany przez pszczoły miodne (Apis mellifera L.) z nektaru kwiatów albo wydzielin owadów ssących rośliny. Pszczoły zbierają ów surowiec zwany pożytkiem i przekształcają go łącząc z enzymem inwertazy zawartym w swojej ślinie, po czym przechowują w plastrach z wosku, gdzie dojrzewa już jako miód. Fizyczne, chemiczne i organoleptyczne cechy miodu zależą od rodzaju pożytku, który zebrały pszczoły. Warto dodać, że miód wytwarzają nie tylko pszczoły ale i inne owady. Spośród najbardziej chyba znanych przeciętnemu człowiekowi innych owadów, które wytwarzają miód są trzmiele (Bombus) stanowiące rodzaj owadów społecznych z rodziny pszczołowatych, tyle że miód trzmieli nie ma dla człowieka żadnego znaczenia gospodarczego. Pszczoły miodne i inne owady wytwarzające miód zbierają nektar i pyłek kwiatowy, który jest ich pożywieniem, przy okazji zapylając rośliny. Rośliny, które dostarczają pszczołom surowca do produkcji miodu, są nazywane miododajnymi.

   Najważniejszym składnikiem miodu są cukry proste - fruktoza (ponad 38%) i glukoza (ponad 30%). Pozostałe cukry to m. in. maltoza i sacharoza. Poza tym w miodzie znaleźć można wiele innych wartościowych związków i substancji. Bez wątpienia do najcenniejszych należą związki będące przeciwutleniaczami, takie jak chryzyna, pinobanksyna, pinocembryna, katalazy i witamina C. Miód zawiera też: błonnik, śladowe ilości białka, wodę, kwasy organiczne - głównie glukonowy, jabłkowy i cytrynowy, dalej - olejki eteryczne, które przeszły z nektaru, barwniki - przede wszystkim karotenoidy, niewielkie ilości związków azotowych, a także enzymy pochodzące z gruczołów ślinowych pszczół takie jak inwertaza, oksydaza, wreszcie makro- i mikroelementy, w tym m. in. potas, sód, chlor, fosfor, magnez, wapń, cynk, żelazo, mangan, kobalt, ponadto substancje hormonalne, acetylocholinę i witaminy: - B1, B2, B3, B5 (kwas pantotenowy), B6, B12, B9 (kwas foliowy), witaminę C, i witaminę H (biotynę). Trudno podać dokładnie ile czego miód zawiera, ponieważ ilość i stosunek jednych substancji do drugich jest różny w różnych rodzajach miodów, w zależności z czego zostały wyprodukowane. Wartość kaloryczna 100 g miodu waha się w granicach 320-330 kcal.

   Miód ma niebagatelne właściwości lecznicze. Ze względu na dużą zawartość cukrów prostych posiada poważne właściwości wzmacniające i jest zalecany dla osób ciężko pracujących fizycznie, a w szczególności umysłowo, oraz dla rekonwalescentów po przebytych ciężkich i wyniszczających chorobach. Działa na organizm odtruwająco, pomagając usuwać z niego liczne toksyny przyjmowane m. in. wraz z wysoko przerobionym pożywieniem. Wskazany jest też w łagodzeniu skutków nikotynizmu i alkoholizmu. Miód reguluje i obniża ciśnienie krwi, poprawia jej krążenie, stymuluje produkcję hemoglobiny i erytrocytów, pobudza wydzielanie żółci, działa osłaniająco na wątrobę. Ponadto ma działanie bakteriostatyczne i słabe bakteriobójcze, przeciwzapalne i odpornościowe. Z tych wszystkich względów miód jest zalecany ludziom do codziennego spożycia, a jego przyjmowanie zakazane jest jedynie dla dzieci poniżej 12 miesiąca życia ze względu na to, iż miodzie występują niewielkie ilości bakterii jadu kiełbasianego (Clostridium botulinum).

   Miód stosuje się do leczenia różnego rodzaju zakażeń, owrzodzeń cukrzycowych, zapalenia okrężnicy, bólu gardła i kaszlu, zapalenia krtani i górnych dróg oddechowych, trudno gojących się ran, obrzęków i wielu wielu innych schorzeń i dolegliwości. Różne rodzaje miodów mają zastosowanie w leczeniu różnych chorób. Przykładowo podam kilka z nich:

   miód akacjowy (z robinii akacjowej) zaleca się w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, stanach zapalnych żołądka i jelit, zaburzeniach trawienia, dolegliwości ze strony układu moczowego i nerek,

   miód nawłociowy - zalecany jest w chorobach dróg moczowych, prostaty, zapaleniu jelit i kamicy nerkowej,

   miód gryczany leczy choroby układu krążenia, nadciśnienie tętnicze, wzmacnia naczynia krwionośne, ponadto zalecany jest w niedoborach żelaza i magnezu, a pomocniczo w leczeniu nowotworów, niebagatelne jest także jego działanie uspokajające,

   miód malinowy działa przeciwgorączkowo, napotnie, zalecany jest w leczeniu zaziębienia, grypy, stanów zapalnych gardła, i płuc,

   miód lawendowy - kojąco działa na układ nerwowy i serce, zwalcza bezsenność i bóle głowy,

   miód słonecznikowy - zalecany jest w chorobach układu krążenia, wątroby, stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, schorzeniach skóry, obniża ciśnienie krwi, wyrównuje w organizmie niedobory potasu poprawia zaopatrzenie mięśnia sercowego w tlen,

   miód różany - zalecany jest w chorobach układu krążenia i nadciśnieniu tętniczym,

   miód koniczynowy - posiada działanie wykrztuśne, uspokajające, moczopędne oraz przeciwzapalne, zalecany jest w zapaleniu oskrzeli, biegunkach, wyczerpaniu nerwowym,

   miód mniszkowy - bardzo korzystnie wpływa na procesy trawienia i przemianę materii, zalecany jest również w dolegliwościach ze strony wątroby i dróg żółciowych,

   miód rzepakowy to znakomity środek na choroby serca, układu krążenia i nadciśnienie tętnicze,

   miód głogowy - zalecany jest w chorobach układu krążenia i nadciśnieniu tętniczym,

   miód rzepakowy o silnych właściwościach bakteriobójczych i bakteriostatycznych wskazany jest w leczeniu chorób układu moczowego, przerostu gruczołu krokowego u mężczyzn, zapaleniu jelit, mało nasilonej biegunce i pomocniczo w kamicy nerkowej,

   miód lipowy - to znakomity środek przeciwgorączkowy, przeciwkaszlowy, słaby uspokajający zalecany w stanach depresyjnych i bezsenności,

   miód spadziowy - wskazany jest w chorobach serca, nowotworach, zaburzeniach przemiany materii, chorobach górnych dróg oddechowych i zapaleniu płuc,

   miód manuka - to znakomity środek przeciwzapalny, zalecany na choroby żołądka i dolegliwości jelitowe oraz jako skuteczny środek antybakteryjny na rany i oparzenia, bóle gardła, pomocniczo też w leczeniu nowotworów,

   miód kasztanowy - zalecany jest m.in. w przypadku astenii, czyli stanu charakteryzującego się zmęczeniem, wyczerpaniem, osłabieniem, obniżonym progiem pobudzenia, chwiejnością nastroju, zaburzeniami wegetatywnymi i snu, poprawia też funkcjonowanie wątroby i woreczka żółciowego.

   Miód jarzębinowy - jest czerwonawy, gruboziarnisty i charakteryzuje się silnym zapachem - nieznacznie zwiększa wydzielanie moczu i działa przeciwzapalnie i słabo przeciwbiegunkowo.

   W zależności od surowca, z jakiego powstały, miody klasyfikuje się jako: nektarowe (kwiatowe), spadziowe i mieszane (nektarowo-spadziowe lub spadziowo-nektarowe).

Miód może mieć konsystencję gęstego, ciągliwego płynu lub stałą, a barwę od prawie białej, przez żółtą, zieloną do brązowej, czy nawet brunatnej.

   Miód płynny nosi nazwę patoka, zaś zestalony - krupiec. Prawie wszystkie miody po pewnym czasie ulegają krystalizacji i w efekcie zestaleniu, chociaż jest kilka odstępstw od tej reguły i znane są na świecie miody, które nigdy nie ulegają krystalizacji, ale to rzadkość.

   Miody klasyfikuje się także według rodzajów kwiatów, które były źródłem nektaru, albo spadzi, jaką pszczoły przerobiły. W praktyce nie istnieją jednak miody stuprocentowo „czyste”, wyprodukowane z jednej tylko rośliny, a co najwyżej może być znacząca przewaga, często nawet ponad 95% jednej rośliny, ale każdy miód zawiera też dodatek przerobionego nektaru innych roślin. Takie jednak miody, z niewielkim dodatkiem, mogą spokojnie mieć nadawane nazwy pochodzące od jednej rośliny - np. akacjowy, wrzosowy, lipowy itp. Charakteryzują się one określonym smakiem, zapachem, konsystencja, barwą - różnymi ze względu na różnice pomiędzy ich głównym źródłem nektaru.

   Aby uzyskać miód „jednokwiatowy” pszczelarze umieszczają pasiekę na obszarze, gdzie pszczoły mają dostęp do jednego tylko rodzaju kwiatów. W praktyce, ze względu na trudności w powstrzymywaniu pszczół przed oddalaniem się z wyznaczonego terenu, niewielki procent miodu będzie wyprodukowany z nektaru innych kwiatów niż te, z których pszczoły miały zbierać pożytek, co sprawia że nawet miody „czyste”, „jednokwiatowe” każdego roku i z każdego miejsca nieco różnią się między sobą.

   Na świecie, w jego różnych stronach, najpopularniejsze - ze względu na występowanie na dużych obszarach bądź dzikich, bądź uprawnych roślin jednego gatunku - wyodrębnia się jakby typowe dla danego regionu miody. I tak dla Ameryki Północnej będą to np. miody z koniczyny, pomarańczy, szałwi, tupelo (Nyssa ogeechee), gryki czy kwaśnodrzewu amerykańskiego (Oxydendrum arboreum), dla Europy miody z tymianku, ostu, wrzosu, akacji białej, mniszka lekarskiego, słonecznika, lipy, kasztanowca, kasztana jadalnego, jeżyny, maliny, rzepaku, nawłoci czy lawendy. W Afryce Północnej i Azji Mniejszej będą to miody z bawełny, pomarańczy, rozmarynu, tamaryszka. Dla Rosji znów będą to miody: akacjowy, kolendrowy, lipowy, wilczomleczowy, słonecznikowy, rzepakowy, gryczany, nostrzykowy, żurawinowy, wierzbowy, wierzbówkowy i wierzbownicowy, klonowy, łopianowy, lucernowy, melisowy, marchwiany, miętowy, bożodajniowy (Alhagi graecorum), mniszkowy, ogórecznikowy, mleczowy (Sonchus oleraceus), serdecznikowy, rezedowy, jarzębinowy, gorczycznikowy. W Azji Centralnej natomiast m. in. miód z sierpika koronowanego (Serratula coronata), głogu, dzikich róż, różeńca górskiego, żmijowca, „ałtajskiej róży” (pewnego gatunku rododendronu), dla Ameryki Południowej np. miód ulmowy (rzemienicowy) z rośliny Eucryphia cordifolia, a dla Australii i Nowej Zelandii - eukaliptusowy, manuka i inne.

Prócz miodów z przewagą jednej rośliny mamy też miody wielokwiatowe, zwane niekiedy łąkowymi, które różnią się między sobą bardzo znacząco, w zależności od tego które rośliny przeważały na danym obszarze, z którego pszczoły zbierały pożytek.

   Jak wcześniej wspomniano, pszczoły zamiast nektaru kwiatowego, mogą zbierać spadź, będącą słodką wydzieliną mszyc lub innych owadów ssących. Miód spadziowy jest przed skrystalizowaniem nieomal czarny a po zestaleniu rozjaśnia się do ciemnej, brunatnej, brunatnobrązowej lub brunatnozielonkawej barwy, często z szarawym odcieniem. Jedynie miód z modrzewia jest złocistożółty, a z sosny żółty. Miód spadziowy ma specyficzny aromat i konsystencję i nie jest aż tak słodki jak miód kwiatowy (nektarowy).

   Rozróżnia się miody spadziowe z drzew iglastych: świerka, jodły, modrzewia i sosny, które są bardzo smaczne z lekko żywicznym posmakiem i miody spadziowe z drzew liściastych: lipy, dębu, wierzby, klonu, jabłoni, leszczyny, osiki, wiązu, róży, gruszy czy śliwy, o raczej nieprzyjemnym smaku i zapachu, chociaż i one mogą mieć swoich amatorów. W miodach spadziowych znajduje się znaczny procent cukru złożonego, meleztozy, zwanego też cukrem modrzewiowym, prawie nie występującego w miodach kwiatowych, a ponadto arabinoza, mannoza, galaktoza, ryboza, mangan, żelazo, fosfor, kobalt i liczne substancje antybiotyczne (głównie w miodach ze spadzi iglastej).

   Pszczołom zdarza się niekiedy produkować trujący miód, a to wtedy, gdy zbierają nektar z roślin zawierających substancje trujące. Odnotowano przypadki zatrucia miodem, który został wyprodukowany z nektaru zebranego z takich roślin jak tojad, lulek, bagno, naparstnica, tytoń czy różaneczniki i azalie. Taki miód powoduje bóle głowy, wymioty, a czasem nawet omdlenia. Zatrucie nim przypomina nieco silne zatrucie alkoholem, z tego też względu toksyczny miód często nazywany bywa „pijanym miodem”.

   Ze względu na swój unikalny skład i złożone przetworzenie nektaru przez pszczoły, miód nadaje się do długotrwałego przechowywania. Znane są przypadki, że nawet przez dziesięciolecia i stulecia, chociaż nie zaleca się miodu przechowywać dłużej jak 2-3 lata. A należy go przechowywać w nieprzezroczystych naczyniach ceramicznych lub szklanych, szczelnie zamknięty, w miejscach chłodnych i suchych, bacząc by nie chłonął wody, bo wówczas zacznie fermentować. Miodu nie wolno też podgrzewać powyżej 35-40oC, aby nie stracił swoich właściwości leczniczych.

   Największymi producentami miodu na świecie są Chiny, Stany Zjednoczone, Turcja, Argentyna, Ukraina, Meksyk, a w Europie Zachodniej Korsyka.

   Miód ma bardzo długą historię jako produkt spożywczy - był i jest stosowany nie tylko jako substancja słodząca, ale również jako dodatek smakowy i zapachowy do najróżniejszych potraw, napojów, w tym i napojów z zawartością alkoholu. Z miodu produkuje się wyborne miody pitne, ale także „wina miodowe” i „piwa miodowe”.

   Miody pitne są klarownymi napojami alkoholowymi przypominającymi nieco wyglądem wino, a wytwarzanymi z brzeczki miodowej. Ich wynalezienia nie można przypisać żadnemu konkretnemu narodowi, bowiem znane są od najdawniejszych czasów u Greków, Celtów, Słowian, Germanów, a także i u ludów zamieszkujących inne regiony. Istnieje wiele rodzajów miodów pitnych. Zawartość alkoholu w poszczególnych z nich waha się od 3 do 18%.

   Aby wyprodukować miód pitny należy najpierw przygotować brzeczkę miodową złożoną z wody i miodu, którą następnie szczepi się drożdżami winiarskimi. Są dwa rodzaje brzeczki - sycona zwana też warzoną, kiedy się ją podgrzewa i niesycona, gdy przygotowuje się ją na zimno. Brzeczkę syci się w otwartych naczyniach w celu uzyskania konkretnego stężenia cukru. Po przefermentowaniu i sklarowaniu się miodu pitnego musi on jeszcze dojrzewać - od 6 miesięcy do 10 lat, w zależności od gatunku.

   Miody pitne można produkować bądź na bazie samego miodu, bez żadnych dodatków smakowych i zapachowych i noszą one wtedy nazwę miodów naturalnych, bądź też z dodatkiem ziół (miody ziołowe) i korzeni (miody korzenne). Miód można również mieszać nie z wodą, a z sokami owocowymi, a wyprodukowane w ten sposób miody smakowe noszą nazwy owoców, których soku dodano do brzeczki - np. wiszniak, maliniak, agreściak itp.

   W zależności ile w brzeczce jest wody, a ile miodu miód pitny nosi inną nazwę i inny jest okres jego dojrzewania. I tak: jeśli do litra miodu dodamy pół litra wody - otrzymamy półtorak (dojrzewa ok. 10 lat), jeśli proporcja będzie jeden do jednego - dwójniak (dojrzewa co najmniej 5 lat), dwie części wody na jedną miodu dają trójniak (dojrzewa 2-3 lata), na trzy części wody jedna część miodu dają czwórniak (dojrzewa ok. 1,5 roku).

   Na temat miodów pitnych tak niegdyś pisał dr Teofil Ciesielski w swojej książce: Miodosytnictwo sztuka przerabiania miodu i owoców na napoje, wydanej we Lwowie w roku 1925:

   „Napoje (...), naturalnym sposobem z miodu przez fermentowanie wyrobione, są nadzwyczaj zdrowe dlatego, że miód sam jest dla organizmu naszego bardzo zdrowym pokarmem, a we wielu chorobach wprost lekarstwem, składniki zaś przez fermentowanie miodu lub z owoców się wytwarzające, są w takim stosunku zawarte, że również oddziaływają tylko pobudzająco, lecz nieszkodliwie na organizm.

   Przy wyrobie wszystkich napoi miodowych wypada rozróżnić trzy okresy, to jest: a) przygotowanie płynu do fermentacji, czyli przyrządzenie brzeczki, b) fermentacja, czyli kiśnienie płynu, c) dojrzewanie napoju.

   Napoi miodowych mogą być rozliczne gatunki, zależnie od tego, jakiego gatunku miód surowy na ten cel używamy, dalej, w jakim stopniu rozprowadzamy go wodą, a w końcu zależnie od sposobu przyrządzania, zwłaszcza od naprawiania, go dodatkami.

   I tak wiadomo, że prawie w każdej okolicy miód ma inny smak i zapach, zależnie od roślin, z jakich przeważnie bywa zbierany; innym jest miód zbierany wiosną z kwiatu drzew owocowych, innym z akacji, z kasztanów, z gorczycy, rzepiu, z koniczyny, z esparcety, z lip, z hreczki i wrzosu; w okolicach górskich bywa jeszcze miód z kwiatu malin i czernic (borówek). To są najważniejsze gatunki miodu, jakie w kraju naszym we większej ilości się zdarzają, tak, że można by w danym razie każdego z nich osobno do wyrobu używać. Oczywista, że z każdego gatunku miodu można znowu zależnie od rozcieńczenia i dodanej zaprawy, rozliczne odcienia napojów wytwarzać; podobnie mamy najróżnorodniejsze gatunki wina.

   Wszystkie powyżej przytoczone gatunki miodu, nadają się do wyrobu napoi miodowych; najmniej z nich odpowiednim jest miód wrzosowy, a najlepszym miód lipowy i z drzew owocowych. Słynne były niegdyś miody kowieńskie, które wyrabiano tylko z miodu lipowego.

   (...) W dawniejszych czasach, gdy z powodu utrudnionej komunikacji dowóz różnych napojów z zagranicy był bardzo kosztowny i ograniczał się prawie wyłącznie do win węgierskich, wyrabiano w każdym zamożniejszym domu miody, piwa, jako też przeróżne kordiały, nalewki i wódeczki. To też nie dziw, że w wielu domach zamożnych, a zwłaszcza w klasztorach przechowywano starannie, przez częste użycie wyplamione zeszyciki, które przechodziły w spadku z generacji na generację a zawierały przeróżne arkana pieczenia ciast, wyrobu konfitur, sporządzania rozmaitych napitków i leków na wszelkie choroby, w dodatku zaś niekiedy na załamku, zabawne zapiski dykteryjek i kroniczek gospodarskich. Arkanniki takie były strzeżone jak oko w głowie i najczęściej dopiero przy śmierci babki lub prababki przechodziły na ręce wnuczki i prawnuczki.”

   Oprócz miodów pitnych, przygotowanych wedle zasad jakie były opisane wyżej, na bazie miodu, bądź z jego dodatkiem, produkuje się też i inne napoje alkoholowe. Ważne jest to, iż wszystkie one mają mniejsze bądź większe działanie i zastosowanie lecznicze, o ile będą spożywane z wielkim umiarkowaniem, a nie po to, by się po prostu upić. Upijanie się miodem, lub trunkami na jego bazie lub z jego dodatkiem to zbrodnia i świętokradztwo! Jeśli ktoś spożywa gorące trunki tylko po to, by osiągnąć stan upojenia, powinien zadowolić się wódką i to jeszcze jak najlichszą i najtańszą!

   Sądzę, że wystarczy już wstępu i pora poznać kilka receptur na wyrób znakomitych miodowych napitków: ZOBACZ>>>