ARBUZ, KAWON

ARBUZ, KAWON

   Citrullus lanatus - Kawon, znany raczej pod drugą nazwą: arbuz to bardzo stara roślina użytkowa należąca do rodziny dyniowatych. Arbuz jest rośliną jednoroczną, pnączem o dość grubych, acz słabych łodygach, na których wyrastają wielkie, szorstkie liście na dość długich ogonkach. Po podporach wspina się za pomocą wąsów czepnych, kwitnie na żółto, a jego kwiaty do złudzenia przypominają kwiaty ogórków, tyle że są odpowiednio większe.

   Występowanie: Ojczyzną arbuza, liczącego w obrębie rodzaju wiele gatunków, są spore połacie Afryki Południowej i tropikalnej, gdzie po dziś dzień można spotkać rosnących tam dziko krewniaków odmian szlachetnych.

   Surowiec: owoce, nasiona.

   Zawartość: W składzie owoców, poza cukrami, znajduje się sporo witamin i innych substancji biologicznie aktywnych: prowitamina A, witaminy C, P., PP, i nieco żelaza.

   Działanie i zastosowanie: Nadzwyczaj smaczne, odznaczające się słabym lecz miłym aromatem owoce arbuzów, dostarczają nie tylko surowca do przyrządzania wykwintnych deserów (zjada się je także na surowo), ale mają również poważne znaczenie dietetyczne, a nawet niewielkie lecznicze. Nasiona mają właściwości przeciwrobaczne, tak samo jak nasiona dyni, ogórków, czy melonów i w przypadku robaczycy należy ich używać tak, jak to jest podane w rozdziale dotyczącym dyni.

   Zastosowanie kulinarne:

   Cykata z arbuza

   Na 1 kg rozdrobnionych łupin z owoców arbuza - 1,5 kg cukru, 1.5 szklanki wody, 3 g kwasku cytrynowego.

   Łupiny obrać z wierzchniej, zielonej twardej skórki, ścinając ją na grubość 1,5 mm, oddzielając miękką, białą część okrywy owocowej. Teraz to co uzyskaliśmy należy obmyć pod bieżącą wodą, następnie osączyć i podzielić na kawałki 1,5 x 1,5 cm i na 2 godziny zanurzyć w 4% roztworze octu (aby zapobiec rozmiękaniu podczas obgotowywania); wyjąć z octu, przemyć w chłodnej bieżącej wodzie i przez 2 - 3 minuty blanszować we wrzątku, do którego dodano kwasek cytrynowy (2 g na 1 l wody). Następnie łupiny wyjąć z wrzątku i wrzucić je do zimnej wody, aby ostygły.

   Teraz należy przygotować syrop z cukru i wody (1:4). Syrop doprowadzić do zawrzenia, odstawić i zalać nim (gdy będzie miał temperaturę 90°C) wcześniej przygotowane, wyjęte z wody i obsączone kawałki łupin.

   Teraz należy gotować cykatę przez 15 minut na wolnym ogniu, później zdjąć ja z ognia i odstawić na 10 godzin. Po tym czasie gotowanie powtórzyć.

Podczas drugiego gotowania do syropu dodać kwasek cytrynowy i gotować aż do momentu, gdy cykata będzie gotowa. Cykatę aromatyzuje się cukrem wanilinowym, którego (do drugiego gotowania) dodaje się w ilości 0,5 g na 1 kg łupin. To, że cykata jest gotowa, poznajemy po tym, że syrop stał się gęstszy od miodu.

   Gotową cykatę wykłada się na sito, aby obsiąkła. Należy ją wysuszyć, albo w duchówce, w temperaturze nie wyższej niż 40°C, albo na powietrzu. Po wysuszeniu można ją jeszcze posypać cukrem pudrem, jeszcze raz - krótko - dosuszyć, a następnie włożyć do słoików i zamknąć zakrętkami. Cykatę należy przechowywać w suchym i chłodnym miejscu. (wg: Sowremiennaja encikłopiedia owoszczewoda, Petersburg 2000, s. 324 - 325)

   Miód z miąższu arbuza

   Miąższ arbuza, pozbawiony nasion, należy zmielić i przetrzeć przez sito, uzyskany sok przecedzić przez 3 - 4 warstwy gazy, przelać do emaliowanego naczynia, postawić na ogniu doprowadzić do zawrzenia, po zagotowaniu zdjąć łyżką szumowiny. Gorący sok znów przecedzić przez gazę, i następnie znów postawić na bardzo słabym ogniu, doprowadzić do zawrzenia, następnie odstawić na kilka minut. Czynność powtórzyć 9 - 10 razy doprowadzając. Uzyskamy w ten sposób „miód”, który gdy jest bardzo gorący jeszcze raz należy przecedzić przez gazę, znów doprowadzić wrzenia, a potem rozlać go do słoików i zamknąć je hermetycznie. (wg: Sowremiennaja encikłopiedia owoszczewoda, Petersburg 2000, s. 325)

   Marmoladki arbuzowe

   Świeży, pozbawiony nasion, miąższ arbuza odcisnąć z soku i zmieszać miodem arbuzowym w proporcji 2:1. Mieszaninę zagotować na wolnym ogniu, dodać kilka kropli wybranej esencji zapachowej i ubitą pianę z 2 - 3 białek (na 1 l zagotowanej masy) i szybko, ale dokładnie wymieszać. Gorącą masę wylać na jakieś drewniane podłoże, może to być np. czysta stolnica, i zostawić do wystudzenia i stężenia. Gdy to nastąpi, uzyskaną marmoladkę pokroić na niewielkie kawałki, obtoczyć w cukrze pudrze i przysmak gotowy do zjedzenia. (wg: Sowremiennaja encikłopiedia owoszczewoda, Petersburg 2000, s. 325)

   Arbuzy solone z jabłkami

   Należy wybrać arbuzy jednakowej wielkości, całkowicie zdrowe i dojrzałe, umyć je, a następnie każdy owoc ponakłuwać drewniana szpilką. Owoce ułożyć w beczce, puste przestrzenia między nimi wypełniając jabłkami (najlepsze będą Antonówki, lub inne, byle podobne do nich w smaku). Owoce zalać roztworem soli (70- 80 g soli na 1 l wody), przykryć drewnianym denkiem, które należy obciążyć kamieniem, tak aby płyn całkowicie przykrywał owoce. Beczkę ustawić w chłodnym miejscu. Arbuzy będą mogły być używane przez całą zimę.

Identycznie można konserwować arbuzy w soku arbuzowym i soli (60 - 70 g na 1 kg miąższu), można także arbuzy konserwować kwasząc je razem z drobno poszatkowaną kapustą. (wg: Sowremiennaja encikłopiedia owoszczewoda, Petersburg 2000, s. 325 - 326)

Omówienie pozostałych warzyw: LECZNICZE WŁAŚCIWOŚCIWARZYW UPRAWNYCH, DZIKICH, I MAŁO ZNANYCH ZOBACZ>>>